Genomineerden RAAK-award 2024 bekend

Jaarlijks worden in Nederland ongeveer 600.000 mensen ziek door besmet voedsel. Om dit probleem aan te pakken, streeft de voedselverwerkende industrie ernaar om mogelijke besmettingsbronnen nauwkeuriger te monitoren en preventieve maatregelen te nemen. Dit voorkomt niet alleen dat mensen ziek worden maar ook voedselverspilling en de daaruit volgende economische schade.

In een eerder project onderzocht een team van Hogeschool Leiden hoe DNA-sequencing bedrijven kan helpen bij het traceren van de ziekteverwekkende bacterie Listeria monocytogenes. Met deze technologie ontdekte het team meerdere voedselveiligheidsrisico’s en besmettingsbronnen. Dankzij het succes van dit project startte in 2023 het vervolgproject ‘Advanced Precision in Food Safety’ onder leiding van lector Astrid Heikema. Het onderzoeksteam werkt in dit project samen met diverse bedrijven in de voedselverwerkende industrie en bedrijven die diensten verlenen op het gebied van voedselveiligheid. Zo zet het team in op de mogelijkheden die DNA-sequencing hiervoor biedt.

Dit project breidt het onderzoek uit door Listeria al aan het begin van de voedselverwerkingsketen te monitoren. Ook werden de besmetting met Salmonella en toxine producerende E. coli onderzocht. Daarnaast keek het team naar het ziekteverwekkende karakter van Listeria en Salmonella en ontwikkelde een webapplicatie die bedrijven in staat stelt om zelf hun resultaten te analyseren. Ook werd de effectiviteit van verschillende schoonmaakmiddelen en -technieken om ziekteverwekkende bacteriën van oppervlakken te elimineren onderzocht. Een techniek die gebruik maakt van DNA-analyse om voedsel snel en breed te controleren op schadelijke bacteriën werd binnen het project getest. Een van de resultaten is een nieuw hoofdstuk over DNA-sequencing in een handboek over voedselveiligheid voor de vleeswarenindustrie.

Mensen met dementie of Parkinson, of mensen die een beroerte hebben gehad verliezen vaak hun vermogen om goed te bewegen en moeten dit opnieuw leren. Fysiotherapeuten ondersteunen deze mensen bij dit motorisch leren. Het lectoraat Voeding, Leefstijl en Bewegen van Zuyd Hogeschool wilde met het onderzoek 'Beter bewegen door therapie op maat' eerstelijns fysiotherapeuten voorzien van tools en kennis om motorische leerstrategieën toe te passen die aansluiten bij de individuele behoeften en mogelijkheden van patiënten.

Docent-onderzoekers hebben samen met fysiotherapeuten, patiënten, en ontwerpers de noodzakelijke kennis en tools geïdentificeerd. Dit heeft geresulteerd in een kaartenset met concrete voorbeelden en de website motorisch-leren.nl met theoretische informatie en korte praktijkvideo’s. De tools zijn geëvalueerd in meer dan 500 behandelsessies. De projectgroep heeft aangetoond dat het materiaal waardevol is voor de vertaling van theorie naar praktijk, maar ook dat extra ondersteuning nodig is om de werkwijze van fysiotherapeuten duurzaam te veranderen. Daarom is in het laatste deel van het onderzoek specifiek aandacht besteed aan maatschappelijke impact. Kansrijke valorisatiestrategieën zijn gekozen, zoals inbedding in nascholingstrajecten.

Naar aanleiding van het project is een interdisciplinaire, responsieve post-hbo-scholing ontwikkeld, die inspeelt op de in het project geïdentificeerde barrières. De kennis en tools worden momenteel ook ingezet in het ziekenhuis en door andere disciplines. Hierdoor profiteert een breed scala aan patiënten van op maat aangeboden motorische leerstrategieën.

Internationale onderzoeken hebben laten zien dat biobased isolatiematerialen toegevoegde waarde kunnen hebben, onder andere omdat zij beschikken over thermohygrische eigenschappen. Dit soort materialen kan warmte en vocht vasthouden én weer laten gaan. In de Nederlandse bouwsector is er nauwelijks gevalideerde kennis beschikbaar over het toepassen van deze materialen in gevels. Het belangrijkste resultaat van dit project van HZ University of Applied Sciences is de ontwikkeling en bouw van een proefopstelling om biobased gevelmaterialen te testen.

De testopstelling bestaat uit 2 containers waarin binnen- en buitenklimaatcondities tegelijkertijd kunnen worden gesimuleerd. Tussen deze containers kunnen gevels van biobased materiaal worden gebouwd en onderzocht. De opstelling heeft een bevochtigings-, droog- en opwarmunit en 10 TDR-sensoren die het volumetrische vochtgehalte meten. Dit maakt het mogelijk om op verschillende dieptes van de gevel te meten hoeveel vocht het materiaal absorbeert en vrijgeeft over een langere periode en bij meerdere relatieve vochtigheidsniveaus. Met de gevalideerde prestatiegegevens die hieruit voortkomen kunnen de bouwmethoden worden geïdentificeerd waarin de materialen het beste kunnen worden toegepast.

In het project hebben kennisinstellingen, producenten en gebruikers, met steun van organisaties zoals Bouwend Nederland en relevante normcommissies, samengewerkt. Een bestand met de resultaten geeft de producenten en partners in de keten handvatten om de materialen te gebruiken bij het ontwerpen en bouwen van duurzamere en comfortabele gebouwen.

Autistische jongeren hebben potentie en ambities als het gaat om zelfredzaamheid, maar er is ook sprake van schooluitval, werkeloosheid, en moeite met zelfstandig leven. Zorgprofessionals willen de eigen regie van deze jongeren versterken, onder andere door het begeleiden in persoonsgedreven toekomstplanning, en het inrichten van een ondersteunende leefomgeving. Daarbij wordt steeds vaker ondersteunende technologie ingezet. Maar generieke technische oplossingen sluiten vaak niet goed aan bij de diversiteit aan individuele behoeften.

Het lectoraat Volwaardig Leven met Autisme van lector Jan-Pieter Teunisse van HAN University of Applied Sciences heeft onder leiding van Maurice Magnée met de toolkit Design Your Life (DYL) autistische jongvolwassenen en hun begeleiders in staat gesteld om alledaagse oplossingen te creëren. Een voorbeeld hiervan is een stroomschema ontworpen en gemaakt door een van de deelnemers om maaltijden te kiezen op basis van aanwezige energie. Uit het onderzoek blijkt dat jongeren ervaren dat DYL bijdraagt aan hun zelfvertrouwen en dat de technologie hen helpt in het controleren van de uitdaging die zij willen aanpakken. Ook ervaren zij verbeteringen in de relatie met hun begeleider.

De handzame en in co-creatie ontwikkelde toolkit is fysiek en digitaal beschikbaar. In samenwerking met mkb-partners is bovendien een betrokken online community ontstaan, waarin autistische jongeren zelfontworpen producten delen. Vanuit deze community is de Autvinder ontstaan, de prijs voor de beste autistische uitvinder van Nederland. Meerdere wetenschappelijke publicaties volgden uit het onderzoek. Eén daarvan is beloond met de Emerald Outstanding Best Paper Award 2023.

Elk jaar wordt in Nederland meer dan 90 miljoen kilo vlakglas (uit kozijnen, ramen en deuren) verwijderd uit gebouwen, vanwege sloop of het verbeteren van isolatie. Dit glas wordt grotendeels gerecycled tot glaskorrels voor glaswol en verpakkingsmateriaal. Hoewel recyclen een stap in de goede richting is, verbruikt dit proces veel energie en gaat hoogwaardig materiaal (vlakglas) verloren. Bovendien moeten isolatieglasleveranciers nieuw vlakglas blijven inkopen. Hergebruikt isolatieglas is een cruciale stap richting een volledig circulaire bouwsector.

Dit onderzoek heeft aangetoond dat hergebruik van isolatieglas mogelijk is én hoe dit effectief kan worden uitgevoerd. Onderzoekers van de Hogeschool van Amsterdam werkten samen met experts uit de gehele bouwsector, inclusief glasverwerkende bedrijven, adviesbureaus, sloopbedrijven, aannemers en gebouweigenaren. Samen zijn strategieën ontwikkeld om oud isolatieglas te upgraden naar de kwaliteit van nieuw HR++glas en om vlakglas na demontage te hergebruiken. Daarnaast is een methode ontwikkeld om te bepalen of het technisch beter is om het isolatieglaspakket als geheel te hergebruiken óf om beide glasplaten na demontage te hergebruiken.

Diverse partners hebben de hergebruikstrategieën commercieel geïmplementeerd. De resultaten zijn breed gedeeld via publicaties en seminars. Bij het eindseminar hebben ongeveer 130 geïnteresseerde bedrijven geleerd hoe ze hergebruik van isolatieglas binnen hun eigen bedrijfsvoering kunnen integreren richting een circulaire bouweconomie.

Afvalstromen van composieten, zoals rotorbladen van windmolens zijn zeer moeilijk te recyclen en groeien door de toenemende aanleg van windmolenparken. De hergebruikmethode van Windesheim geeft hiervoor een circulaire oplossing, waarmee van deze afvalstromen nieuwe composietproducten gemaakt kunnen worden (closed-loop solution). Eerder toonde het lectoraat Kunststoftechnologie van Windesheim de technische werking al aan met full-scale demonstrators. Daarop kwamen vragen uit de industrie om het lange-duurgedrag van de producten te onderzoeken. Het project 'Lange-duur prestatie van hergebruikt composiet' heeft antwoorden gegeven op deze vragen.

In het project zijn de effecten onderzocht van lange-duur invloeden op producten van hergebruikt composiet: vochtinwerking en langdurige belastingen die voorkomen bij toepassing van de producten in de infrabouw. Met simulaties is bijvoorbeeld de vochtopname over vele jaren onderzocht. De resultaten uit het onderzoek bevestigen dat het lange-duurgedrag van producten van hergebruikt composiet vergelijkbaar is met composietproducten die gemaakt zijn met nieuwe grondstoffen. Dit heeft geleid tot een industriële productinnovatie bij een projectpartner. De resultaten van het project geven ook een onderbouwing van de levensduur om financiële kosten en ecokosten (een maat voor milieubelasting op basis van preventiemaatregelen) te vergelijken met andere materialen met behulp van Life Cycle Analyses.

Onderzoekers, docenten en studenten werkten in het project samen met mkb-ondernemingen, kennisinstellingen en overheden. De onderzoekers hebben diverse presentaties, interviews en publicaties verzorgd zowel in Nederland als in het buitenland.