GoChem: verbinder in de chemiesector

Betere toegang tot kennis voor het mkb in de chemiesector. Dat was het uitgangspunt waarmee het programma GoChem in december 2018 van start ging. Deze wens kwam vanuit de Topsector Chemie. Tom van Aken, mkb-boegbeeld van de Topsector Chemie: “Mkb-ondernemingen in onze sector moeten innoveren om in te kunnen spelen op maatschappelijke eisen en klantvragen op het gebied van duurzaamheid en circulariteit. Kennisinstellingen kunnen hierbij helpen, maar het mkb vindt nog niet altijd de weg naar de meest geschikte kennisaanbieder.”

Om dit te verbeteren en groene innovatie in het mkb te stimuleren, is het programma GoChem in het leven geroepen. GoChem heeft een loketfunctie, wat betekent dat alle partijen die actief zijn in de chemiesector kunnen aankloppen.

Harmen Veldman, programmamanager van GoChem, hierover: “Het bedrijf MD Biotec zocht bijvoorbeeld een oplossing voor het milieuvriendelijker maken van de kunststof handschoenen die in de zorg worden gebruikt, door het toepassen van biobased grondstoffen. Tijdens de pandemie was hier veel vraag naar, waardoor verduurzaming van dit product veel impact heeft.”

Het programmabureau brengt zo’n vraag uit het mkb in contact met interessante partijen. Nadat het eerste contact is gelegd kunnen deze organisaties zelfstandig aan de slag om het innovatievraagstuk aan te pakken. Wanneer hier een kennisinstelling bij betrokken is, kan subsidie vanuit de KIEM GoChem-regeling worden aangevraagd.

Harmen Veldman: “Wij hebben MD Biotec kunnen helpen door ze te koppelen aan Chemelot Innovation and Learning Labs, waar veel kennis aanwezig is op het gebied van biobased grondstoffen, en aan docent-onderzoeker Tosca van Hooy van Zuyd Hogeschool. Inmiddels is er een gezamenlijk KIEM GoChem-project gestart.”

Via de KIEM GoChem-regeling kan financiering worden aangevraagd voor verkennend onderzoek dat aansluit bij een van de thema’s die vallen onder duurzame chemie en onderdelen van de Missie Industrie, zoals elektrificatie van processen en de toepassing van waterstof.

Het in contact brengen van verschillende partijen heeft al veel mooie resultaten opgeleverd, mede dankzij financiering vanuit KIEM GoChem. Inmiddels lopen er 86 KIEM GoChem-projecten, waaronder het project Vlamvertragers uit afvalwater. Vlamvertragers zijn onmisbaar voor de veiligheid; ze zitten onder andere in textiel, meubilair, elektronica en bouwmaterialen.

Deze vlamvertragers bevatten bijna allemaal fosfor uit niet-duurzame mijnen buiten Europa. Vanuit het bedrijf SusPhos BV kwam het idee om vergelijkbare stoffen uit afvalwater te halen, dat vaak te veel fosfor bevat in de vorm van fosfaat. Samen met onderzoekers van NHL Stenden ontwierpen zij een proces voor het winnen van fosfor uit afvalwater. Dit maakt de productie mogelijk van een biobased vlamvertrager van hoge kwaliteit.

Ook op andere terreinen worden stappen gezet naar een duurzame, circulaire economie. Jaarlijks wordt er wereldwijd 120 miljoen kilo koffiedik weggegooid. Bewezen is dat dit afval waardevolle stoffen bevat, zoals melanoidines: een groep polymeren die geschikt zijn als kleurstof voor textiel.

In het project Kleuren met Koffie werkt Avans Hogeschool in een consortium met Caffe Inc. en Spaak Circular Solutions BV aan een methode om milieuvriendelijke kleurstoffen uit koffiedik te halen. Het consortium heeft een recept ontwikkeld om deze kleurstof te extraheren zodat deze gebruikt kan worden om katoen te kleuren. En met succes: Caffe Inc. heeft recentelijk € 4 miljoen aan investeringsgeld opgehaald om de eerste productie te realiseren.

Waar GoChem begon als programma voor duurzame chemie, is de scope van het programma inmiddels uitgebreid. In mei van dit jaar opent een nieuwe ronde van KIEM GoChem en aanvragers kunnen vanaf dan ook een onderzoeksvoorstel indienen op thema’s als chemistry of life, chemical sensing en industriële veiligheid.

Harmen Veldman verwacht weer veel mooie onderzoeksvoorstellen en ziet ruimte voor groei. “Er zijn inmiddels veel KIEM-projecten gestart en zo’n verkennend onderzoek is voor veel kleine mkb-ondernemingen haalbaar. Maar het zou mooi zijn als geslaagde samenwerkingen kunnen opschalen en er in de toekomst een thematisch instrument komt dat ook grote projecten kan financieren.”