Nieuw lectoraat Klimaatgeletterdheid van KNMI en HvA

Aan Janette Bessembinder, verbonden aan zowel de Hogeschool van Amsterdam (HvA) als het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI), de uitdaging het lectoraat Klimaatgeletterdheid op poten te zetten. De functie is de nieuwe lector - afgestudeerd in de tropische plantenteelt (Wageningen Universiteit) en sinds 2005 werkzaam bij het KNMI - op het lijf geschreven.

Als klimaatadviseur bij het KNMI bouwde ze bruggen tussen klimaatonderzoekers en professionals die onderzoeksgegevens gebruiken. Denk hierbij aan rioleringsexperts, maar ook aan specialisten op het gebied van windenergie en waterveiligheid. "Ik weet hoe belangrijk, en ook hoe uitdagend, het is om goed met elkaar te communiceren", vertelt ze.

Communicatie over klimaatverandering

De communicatie over klimaatverandering is een voorbeeld bij uitstek. "Er doen veel misverstanden de ronde. Zo beseften veel mensen tot voor kort niet dat ons klimaat nu al behoorlijk veranderd is. We zitten met 1,2 graad Celsius mondiale temperatuurstijging al heel dicht bij de kritische grens van 1,5 graden Celsius die in het Parijsakkoord is vastgelegd. En wat veel mensen niet beseffen, is dat met die 1,5 graden een temperatuurstijging ten opzichte van de periode voor 1900, dus voor het industriële tijdperk, wordt bedoeld."

De klimaatverandering gaat snel, aldus het Klimaatsignaal dat het KNMI op 25 oktober 2021 uitbracht. In ons land krijgen we hierdoor mogelijk te maken met een zeespiegel die sneller stijgt dan eerder was verwacht. De kans op zomerse hoosbuien is toegenomen. En door de hogere temperaturen en extra zonnestraling is de verdamping gestegen, waardoor de kans op droogte in het voorjaar en de zomer groter wordt.

Hoog tijd dus voor actie dus. "We willen dat professionals informatie over klimaatverandering en de stappen die nodig zijn goed kunnen beoordelen en niet alleen uitleggen binnen hun eigen organisaties, maar ook naar het brede publiek", benadrukt Jeroen Kluck, lector Water in en om de stad bij de HvA en als aanvrager en begeleidend lector de drijvende kracht achter het nieuwe lectoraat.

Data toegankelijk, overzichtelijk en op maat maken voor professionals is dan ook een van de pijlers van het lectoraat. "Denk aan stappenplannen voor welke klimaat(model)gegevens je het beste kunt gebruiken, en voorbeelden van hoe het wel of juist niet moet", illustreert Bessembinder. Dat is zelfs voor de meest doorgewinterde professional geen overbodige luxe: er zijn nogal wat klimaatgegevens, en de verschillende waarnemingen en klimaatmodeldata hebben elk hun eigen mogelijkheden en beperkingen.

"Klimaatmodellen kunnen informatie geven over klimaatverandering in de toekomst, maar ze kunnen de zeer lokale en hevige neerslag van zomerbuien nog niet goed simuleren. Waarnemingen geven een goed beeld van het huidige klimaat, maar er zijn weinig lange reeksen (denk hierbij aan periodes langer dan 30 jaar) met waarnemingen in stedelijk gebied", legt de aanstaande lector uit.

Vertaling naar een breed publiek

De 2e pijler in het onderzoek en onderwijs is de vertaling van informatie over klimaatverandering naar beleidsmakers en het brede publiek. "Het is belangrijk het verhaal dicht bij de mensen te brengen en ze een handelingsperspectief te bieden. Maar de vraag is hoe je dat als professional het beste kunt doen", aldus Bessembinder.

Het KNMI en de HvA vullen elkaar in de samenwerking mooi aan. "Het KNMI heeft veel kennis over klimaatverandering op basis van waarnemingen en modellen, terwijl ze bij de HvA als geen ander weten hoe klimaatinformatie in de praktijk gebruikt wordt, hoe je informatie kunt overbrengen, en hoe je gedragsverandering teweeg kunt brengen", zegt Bessembinder.

Er hebben zich bij Bessembinder al diverse partijen gemeld die met het lectoraat willen samenwerken in onderzoek en onderwijs. "Stichting Climate Adaptation Services, Vattenfall, Provincie Noord-Brabant, reclamebureau NOISE en NEMO Kennislink hebben hun medewerking al toegezegd." Bessembinder is blij met zoveel enthousiasme: "Verdere klimaatverandering tegengaan en ons hieraan aanpassen is en blijft een uitdaging. Maar met de kennis en expertise die we nu bijeen brengen, kunnen we samen met professionals de klimaattransitie versnellen."