De hittebestendige stad

Meer tropische dagen, droogte, en hitterecords. We merken het allemaal de laatste jaren: de Nederlandse zomers worden heter en droger. Zeker in de stad, waar het op warme dagen vaak nog warmer is dan daarbuiten, zorgt de hitte voor problemen en overlast.

In het project Hittebestendige Stad onderzoekt de Hogeschool van Amsterdam samen met gemeenten en andere partners, waaronder de Hanzehogeschool Groningen, wat de gevolgen zijn van de soms extreme hitte. Ook kijkt het team naar effectieve maatregelen tegen de hitte. Zo ontwikkelen ze richtlijnen voor het hittebestendig inrichten van de buitenruimte.

Jeroen Kluck is als lector Water in en om de stad de hoofdonderzoeker van dit project: "Vaak wordt gedacht dat het probleem van hitte alleen in grote steden geldt, maar ook kleinere steden hebben ermee te maken. Zelf woon ik bijvoorbeeld in Deventer en daar speelt het ook."

Gemeenten weten al heel veel over het omgaan met bijvoorbeeld wateroverlast. Maar over het hittebestendig inrichten van de buitenruimte ontbreekt nog veel kennis. Stedenbouwkundigen, landschapsarchitecten, projectontwikkelaars en watermanagers bij gemeenten weten niet welke eisen ze moeten stellen aan nieuwe hittebestendige ontwerpen van de stad, van wijken en van straten. Wat is bijvoorbeeld het effect van hittebeperkende maatregelen, zoals een groene gevel, lichtgekleurd asfalt of een strook bomen en planten?

Het consortium onderzoekt deze maatregelen en ontwikkelt nieuwe ontwerpregels. Deze worden getoetst in de praktijk. Zo gaan de onderzoekers vaak op bloedhete dagen op pad om metingen te doen. Ze organiseerden in de zomer van 2019 bijvoorbeeld een thermal walk om te kijken hoe wandelaars hitte ervaren.

Een van de maatregelen is het creëren van meer schaduw, door meer groen aan te leggen in de stad. Zo wordt er op het Marineterrein in Amsterdam geëxperimenteerd met kunstgras, dat minder hitte afgeeft dan stenen. Ook ontwikkelde het team een ‘afstand tot koeltekaart’ waarop bewoners kunnen zien waar in hun buurt koelte te vinden is.

Door de samenwerking met de gemeenten vinden resultaten hun weg naar de plek waar het direct nodig is: de stad en de wijken. Jeroen Kluck: "We hebben met een divers team van onder andere een meteoroloog, hydroloog, stedenbouwkundige, landschapsarchitect aan dit project gewerkt.

Een van de belangrijkste resultaten van dit project zijn de ontwerprichtlijnen voor beleidsmedewerkers. In de gemeente Eindhoven zijn een aantal daarvan nu al onderdeel van het beleid geworden. Hopelijk volgen andere gemeentes ook snel." Een ander mooi resultaat is de EfFact checker, waarin allerlei beleidsvragen worden beantwoord.

Regieorgaan SIA financiert het project Hittebestendige Stad met de regeling RAAK-publiek. RAAK-publiek is er speciaal voor onderzoeksprojecten waarin hogescholen samenwerken met publieke instellingen, zoals gemeenten. Maar ook bijvoorbeeld ziekenhuizen, waterschappen en provincies.

In Hittebestendige Stad werken maar liefst 11 gemeenten samen, met daarnaast onder meer een GGD en een waterschap. Jeroen Kluck over de voordelen van deze samenwerking: "Die drive die wij als onderzoekers hebben om kennis te ontwikkelen vind je ook vaak bij publieke instellingen. Je hebt een gezamenlijk doel: het ontwikkelen van een antwoord dat praktisch toepasbaar is."