Praktijkgericht onderzoek van hogescholen

Oplossen van maatschappelijke vraagstukken

Met praktijkgericht onderzoek werken hogescholen aan oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken. Denk aan klimaatverandering, vergrijzing of de toenemende zorgvraag.

Samenwerken met mkb en publieke sector

De onderzoeksvraag komt vanuit de beroepspraktijk. Het onderzoek vindt plaats in en met die praktijk. Hogescholen werken dan ook nauw samen met het mkb en/of de publieke sector.

Doorwerking

Door samen met de beroepspraktijk onderzoek te doen, komen kennis en resultaten van onderzoek weer terug in diezelfde praktijk. Via onderzoeksgroepen, lectoren en docenten stroomt de kennis ook door naar het onderwijs van de hogescholen. Dit noemen we doorwerking in beroepspraktijk en onderwijs.

Lectoren

Het praktijkgericht onderzoek van hogescholen staat onder leiding van lectoren. Lectoren zijn onderzoekers op het snijvlak van onderwijs, onderzoek en de beroepspraktijk. Lectoren en lectoraten bestaan sinds 2001. Het aantal lectoren groeit sindsdien gestaag. In 2007 waren er nog geen 300, in 2022 waren er 723. De omvang van de lectoraten neemt ook toe in termen van personeel en geld (bron: Rathenau Instituut).

Lectoraten

Het lectoraat is de basis van het praktijkgericht onderzoek. Elk lectoraat bestaat uit 1 of meerdere lectoren, docent-onderzoekers, promovendi en ondersteunend personeel. Soms zijn ook externe deskundigen betrokken. Een lectoraat richt zich op een specifiek thema, bijvoorbeeld technologie in de gezondheidszorg of energietransitie in de stad.

SPRONG-groep

Een SPRONG-groep is een onderzoeksgroep waarin verschillende hogescholen samenwerken aan maatschappelijke vraagstukken. Deze onderzoeksgroepen hebben de potentie en ambitie om in 8 jaar uit te groeien tot krachtige SPRONG-groepen. Zo kunnen deze groepen meer impact maken in de praktijk, het onderwijs en hun onderzoeksgebied.

De samenwerking versnelt ook de afstemming binnen en tussen hogescholen, bijvoorbeeld op het gebied van datamanagement, professionalisering of de verbinding van onderzoek en onderwijs.

Regieorgaan SIA maakt SPRONG-groepen mogelijk vanuit het SPRONG-programma en stuurt hierbij op de kwaliteit van de onderzoeksgroepen en tegelijkertijd op landelijke samenwerking en afstemming tussen hogescholen in Nederland.

Lectorenplatforms

Lectoren werken steeds vaker op hun expertise en thema samen in platforms. Lectorenplatforms zijn open en actieve samenwerkingsverbanden. Een platform werkt toe naar een gezamenlijk meerjarenonderzoeksprogramma. Zo kunnen de lectoren in een platform zich met elkaar richten op deelname aan nationale en internationale onderzoeksprogramma’s. Regieorgaan SIA ondersteunt platforms met de platformregeling. Bekijk voor meer informatie ook onze webpagina over de lectorenplatforms.

Centres of Expertise

Centres of Expertise zijn samenwerkingsverbanden waarin hogescholen, bedrijven, overheden en andere publieke organisaties samen innoveren, experimenteren en investeren. Een Centre of Expertise is gericht op het realiseren van toekomstbestendig hoger beroepsonderwijs en het innoveren van de beroepspraktijk. Op dit moment zijn er 52 centres in Nederland. Je vindt een overzicht op de website van Katapult.

Labs en werkplaatsen

Labs (of Living labs) en werkplaatsen zijn werkvormen waarin studenten, onderzoekers en bedrijven en instellingen gezamenlijk werken aan het ontwikkelen van kennis en innovaties. Zij doen dit in een levensechte experimenteeromgeving. Denk hierbij aan stadswijken, binnen bedrijven of instellingen of binnen gezamenlijke laboratoria op scienceparken.

Hogescholen doen ook onderzoek op festivals. Regieorgaan SIA heeft een aparte subsidieregeling om dit te stimuleren. Samen met Innofest maken we het mogelijk dat onderzoekers bijvoorbeeld hun prototype kunnen testen op festivals als de Zwarte Cross en Into The Great Wide Open.

Studenten die meedoen in onderzoeksprojecten ontwikkelen een onderzoekende, kritische houding die belangrijk is voor hun toekomstige beroepsuitoefening. Ook versterkt het praktijkgericht onderzoek de kwaliteit van het hoger beroepsonderwijs als geheel. Studenten worden met de nieuwste kennis opgeleid en via hen komt deze kennis ook weer in de praktijk terecht.

Sinds 2007 werken hogescholen gezamenlijk aan de kwaliteitszorg van het praktijkgericht onderzoek. In 2009 werd het eerste Brancheprotocol Kwaliteitszorg Onderzoek (BKO) vastgesteld. In 2022 is een BKO voor de jaren 2023-2028 tot stand gekomen. Je leest er meer over op de website van de Vereniging Hogescholen. Daar kun je het protocol ook downloaden.

De Leergang Bouwstenen voor succesvol praktijkgericht onderzoek helpt senior-onderzoekers van hogescholen verder te professionaliseren. In de leergang komen de thema’s acquireren, voorbereiden en uitvoeren van onderzoeksprojecten aan bod. De leergang gaat niet over onderzoeksvaardigheden, maar juist over vaardigheden in het hele proces rondom het doen van onderzoek.

De leergang wordt voor en door 14 hogescholen georganiseerd. De deelnemende hogescholen dragen actief bij aan de ontwikkeling en uitvoering van de leergang. Zij stellen locaties en trainers beschikbaar. Regieorgaan SIA is partner in de leergang en biedt ondersteuning bij de uitvoering.

In het studiejaar 2023-2024 gaan 3 groepen van start: in september, oktober en januari. Onderzoekers van de deelnemende hogescholen kunnen zich via de eigen hogeschool aanmelden. Lees meer over de leergang en de cursusopzet.

Hogescholen ontvangen geld van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) om hun onderwijs- en onderzoekstaak te doen. Deze rijksbijdrage is de 1e geldstroom.

Daarnaast kunnen hogescholen een beroep doen op de 2e geldstroom. Dit gebeurt via organisaties als Regieorgaan SIA en ZonMw. Regieorgaan SIA krijgt ook geld van OCW, maar dit kan ook van andere departementen of kennisinstellingen komen. Het geld dat Regieorgaan SIA van OCW ontvangt, wordt via onze financieringsinstrumenten verdeeld voor onderzoek aan hogescholen.

Daarnaast is er financiering van het praktijkgericht onderzoek vanuit de 3e geldstroom. Dit is bijvoorbeeld financiering door het bedrijfsleven of de lokale overheid, vaak een directe deelnemer in het praktijkgericht onderzoek.

Om te komen tot meer en beter praktijkgericht onderzoek werken we samen met onder andere departementen, topsectoren en kennisinstituten. Zo zijn we actief betrokken bij het Missiegedreven Innovatiebeleid en de Nationale Wetenschapsagenda.